Iaith yr Ysgol – a’r Llys

Mae’r iaith Catalan yn ôl ar frig y newyddion, ar ôl penderfyniad gan Lys Goruchaf Sbaen. Yn ôl ym mis Mawrth eleni, fe gadarnhaodd Llys Goruchaf Catalunya bolisi iaith addysg y Gymuned. Hynny yw, bod Catalaneg yn iaith gyfrwng ym mhob ysgol, i bob plentyn, ym mhob pwnc.

Mae tri theulu wedi bod yn herio’r polisi drwy’r llysoedd, yn hawlio addysg drwy’r Sbaeneg ar gyfer eu plant. Dyma’r diwedd, y llys goruchaf un. Ac mae dyfarniad y llys heddiw yn golygu y bydd rhaid iddyn nhw dderbyn hynny, gan fod pob cymal yn ymwneud â’r Catalaneg fel iaith gyfrwng wedi ei ddileu, ynghyd â’r cymalau am ddysgu Catalaneg i blant sy’n mewnfudo drwy addysg drochi.

Dadl llywodraeth Catalunya oedd bod pob prawf yn dangos bod pobl ifainc yn gadael eu hysgolion yn medru’r Catalaneg a’r Sbaeneg, ac na fyddai hyn ddim yn digwydd petai rhai plant yn dewis addysg drwy gyfrwng y Sbaeneg a dysgu Catalaneg fel ail iaith.

Hyd yn hyn dyw’r Generalitat (llywodraeth Catalunya) ddim wedi ymateb i benderfyniad y llys, ond chân nhw fawr o gefnogaeth gan lywodraeth Sbaen: mae’r PP, sydd mewn grym, wedi gwrthwynebu’r polisi erioed. Yr hyn sydd yn sicr, o ddarllen sylwadau o Catalunya a’r tu fâs, yw bod hyn yn rhywbeth i ail-danio’r ffrae ynglŷn â phwerau’r Generalitat a’r posibilrwydd y byddai Catalunya yn ddod yn wladwriaeth annibynnol.