Tomato Du Domato!

Daeth haf bach Mihangel â salwch yn ei sgîl. Rydym ni wedi hen arfer a cheisio diogelu’r tomatos (a’r tato) rhag y llwydni sy’n dod ym mis Mehefin ac yn gynnar ym mis Gorffennaf pan fydd y dymheredd yn uchel a’r aer yn llawn gwlypdra. Eleni, yn y cae newydd a gan dywydd sych, os nad bob amser yn heulog,  fe gawsom ni gnwd da. Mae’r rhewgell yn llawn tomatos rhost a saws.

Gan bod ni’n mynd bant am ychydig wythnosau, rhaid oedd penderfynu casglu’r ffrwyth i gyd neu adael i’r tomatos i dyfu a gobeithio y byddai rhywrai ar ôl erbyn mis Tachwedd.

O bell, roedd popeth yn edrych yn iwn. Ond och ac onibai, pan gyrhaeddom ni’r planhigion, roedd y coch yn cuddio staen du, a’r dail hefyd yn grin a brown.

Wedi llwydo, neu wedi llosgi ys dywed y cymdogion yma yn nwyrain Asturias. Dim dewis felly. Roedd rhaid inni casglu pob ffrwyth difrycheulyd (dwli ar y gair!) , tynnu gweddill y planhigion a’u llosgi ar unwaith.

Rwy’n deall nawr bod dau fath o lwydni, neu falltod: un yn gynnar a’r llall yn hwyr. Mwy o waith eto’r flwyddyn nesaf. Ond wedi darllen y prynhawn yma ei bod yn bosib defnyddio cymysgedd o soda pobi, sebon a dŵr a’i chwistrellu dros y planhigion tomatos unwaith yr wythnos rhag y pla. Oes unrhyw un wedi cael hwyl ar hynny?