Adfywiad yr Arth

Ni welais erioed arth pan fuom ni’n cerdded yn y mynyddoedd. Ond o hyn ymlaen bydd gen i fwy o siawns o wneud hynny, yn enwedig os awn ni i orllewin Astwrias.

Yn ôl astudiaeth newydd gan y Fundación Oso Pardo mae poblogaeth yr eirth yn y Cordillera Cantabrica, y mynyddoedd sy’n rhedeg o’r dwyrain i’r gorllewin ar hyd arfordir gogledd y Pnerhyn Iberaidd, wedi cynyddu gymaint yn y 30 blynedd diwethaf y gall fod yn bryd symud y rhywogaeth o’r rhestr goch: yn dal yn fregus, ond nid ar fin diflannu.

Yn y mynyddoedd dwyreiniol, man cyfarfod León, Cantabria ac Astwrias, mae nawr tair ar ddeg arthes yn geni cenawon; yn y gorllewin, yn ymylu ar León a Galicia, mae’r nifer wedi ffrwydro o saith i chwe deg chwech!

Mae’r eirth bron i gyd o fewn parciau cenedlaethol neu fath arall o safle gwarchodedig: nawr y tebygrwydd yw y byddant yn dod wyneb yn wyneb â throgolion yr ardaloedd hynny am y tro cyntaf mewn blynyddoedd.

Os felly byddwn yn gweld llawer mwy o’r rhain: cortina yw’r enw lleol ar y walgylch sy’n gwarchod cychod gwenyn rhag yr arth. Bydd y perchnogion yn dod gydag ysgol i gyrraedd eu gwenyn.

Mae’n bosib hefyd y bydden nhw’n lladd anifeiliaid ifainc fel ŵyn bach, neu’n dwyn ffrwyth o berllannau. Ond er eu bod yn fawr – dros 2m o daldra wrth sefyll ar eu troed ôl – dwi ddim yn meddwl bydd digon ohonyn nhw i fod yn gymeriad brawychus fel yn yr hen chwedlau.